signalen herkennen

Als iets niet goed voelt, is dat vaak niet voor niets. Soms merk je niet meteen dat iemand jou onder druk zet, controleert of manipuleert. Deze pagina helpt je om verschillende signalen te herkennen, zodat je weet dat het niet jouw schuld is en dat je steun mag zoeken.

slachtoffer signalen

Gedraagt zich in aanwezigheid van partner opvallend anders

Komt nooit zonder partner op afspraken
Beschikt niet over eigen geld, heeft geen inzicht in eigen financiën
Stelt vragen over echtscheiding en/of relatieproblemen (zonder dat geweld ter sprake komt)
Voelt zich over verantwoordelijk voor het slagen van de relatie
Lost problemen voor partner op en verdedigt partner
Onderdrukt eigen wensen en behoeften
Heeft vage verklaringen voor o.a. vernielingen in en om de woning, verwondingen bij zichzelf, gezinsleden en huisdieren
Is gevoelig voor verslaving en/of verslaafd
Heeft een stille, onbeweeglijke houding en oppervlakkige ademhaling
Heeft moeite met oogcontact
Trekt zich terug uit sociale contacten
Draagt bedekkende kleding
Geeft vage verklaringen voor of verbergt lichamelijk letsel
Vermijdt lichamelijke onderzoeken
Bagatelliseert lichamelijke klachten
Verandert opvallend/plotseling qua uiterlijke verzorging
Is afwezig, lijkt niet te horen wat je zegt
Geeft geen eigen grenzen aan
Heeft geen eigen mening, of geeft deze niet
Spreekt veelvuldig negatief en/of veroordelend over zichzelf

dader signalen:

Is bang voor afwijzing
Laat zich minderwaardig uit over zichzelf
Heeft weinig sociale contacten
Belemmert persoonlijke ontwikkeling/sociale contacten van partner of ouder (o.a. door te beletten de taal te leren)
Controleert doen en laten van partner of ouder
Is extreem jaloers en bezitterig
Is veel aan het woord en stelt zichzelf centraal
Neemt geen verantwoordelijkheid voor eigen problemen, stelt zich afhankelijk op van partner
Maakt de partner of ouder verantwoordelijk voor zijn/haar geluk
Kan moeilijk alleen zijn
Heeft vage verklaringen voor o.a. vernielingen in en om de woning, verwondingen bij zichzelf, gezinsleden en huisdieren
Is gevoelig voor verslaving en/of verslaafd
Is in zichzelf gekeerd, laat makkelijk over zich heenlopen
Is overbezorgd óf opvallend onverschillig over partner/ kinderen/ouder
Drijft eigen mening door/houdt geen rekening met anderen
Is verbaal agressief tot eigen gelijk is behaald
Heeft veel kritiek/vernedert partner of ouder in het bijzijn van anderen
Is snel ongeduldig of geïrriteerd
Heeft geen controle over eigen woede
Geeft aan het niet meer aan te kunnen

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Seksueel grensoverschrijdend gedrag begint niet altijd met geweld. Het kan langzaam en verwarrend gaan. Belangrijk: seks mag nooit plaatsvinden onder druk, angst of dwang.

Voorbeelden van situaties die grensoverschrijdend zijn:

Je voelt je onder druk gezet om seks te hebben.
Je zegt “nee”, maar iemand gaat toch door.
Je doet dingen tegen je eigen wil.
Je wordt gechanteerd of bedreigd.
Je voelt je daarna vies, schuldig, bang of leeg.

Wat je kunt doen:

Vertrouw je gevoel: als iets niet goed voelt, is dat een belangrijk signaal.
Praat met iemand die je vertrouwt: je leefcoach, persoonlijk begeleider, SMO-Traverse, vrienden/vriendinnen of familie.
Bewaar bewijs als dat veilig kan: berichten, appjes, screenshots of notities, of stuur ze door naar een veilig contact (bijvoorbeeld je persoonlijk coach).
Je mag altijd stap voor stap hulp zoeken, ook al weet je nog niet wat je precies wilt doen.

Belangrijk: wat er gebeurt is nooit jouw schuld. Jij hebt altijd recht op veiligheid en respect.

Dwang en controle in relaties

Bij dwang en controle verlies je langzaam steeds meer vrijheid. Het gebeurt vaak stap voor stap, zodat je het moeilijk herkent. Dit is geen liefde; dit is macht en controle.

Voorbeelden van dwang en controle

Uitleggen waar je bent: je moet altijd vertellen waar je bent en met wie.
Telefoon en berichten controleren: iemand kijkt steeds op je telefoon, e-mail of sociale media.
Geen eigen keuzes: je mag niet zelf beslissen over geld, werk, school, kleding, eten of andere dagelijkse dingen.
Geen contact met anderen: je mag geen vrienden, familie of collega’s zien of spreken.
Vrije tijd en hobby’s beperken: je mag niet doen wat je wilt in je vrije tijd, zoals sporten, naar school gaan of werken.
Geld controleren: je krijgt geen toegang tot geld of bankrekeningen, of je moet steeds uitleggen wat je uitgeeft.
Dreigen of bang maken: iemand zegt dat hij boos wordt, weggaat, zichzelf pijn doet of iets anders doet als je niet doet wat hij wil.
Steeds in de gaten houden: iemand volgt je, belt of appt constant.
Bang of gespannen voelen: je voelt vaak stress of angst omdat je niet weet wat er gaat gebeuren of hoe de ander reageert.

Wat je kunt doen

Herken dat dit gedrag niet normaal of jouw schuld is.
Zelfs als je niemand vertrouwt, zijn er professionele hulpverleners die je kunnen helpen: SMO-Traverse, Veilig Thuis, vrouwenopvang, politie of slachtofferhulp.
Noteer gebeurtenissen als je dat veilig kunt: datum, tijd, wat er gebeurde en hoe je je voelde.
Denk aan kleine stappen naar veiligheid, zoals een veilige plek bedenken, een noodtas klaarzetten of contact opnemen met een hulporganisatie.

Belangrijk: je hoeft hier niet alleen doorheen. Professionals luisteren naar je en helpen je, ook als je niemand persoonlijk hebt die je vertrouwt.

Manipulatie & waarom herkennen zo moeilijk is

Manipulatie is wanneer iemand jou probeert te laten doen wat hij wil, door je onzeker te maken of te laten twijfelen aan jezelf. Het gebeurt vaak langzaam, zodat je het niet meteen doorhebt.

Voorbeelden van manipulatie:

Jij krijgt steeds de schuld, ook als iets niet jouw fout is.
Je hoort vaak dat je “overdrijft” of te gevoelig bent.
Lief gedrag en gemeen gedrag wisselen zich af: soms is iemand aardig, soms gemeen.
Er wordt gedreigd met weggaan, geld stoppen, kinderen afpakken of andere gevolgen.
Je voelt je onzeker, bang, of twijfelt aan jezelf.

Hoe dit ontstaat:

Het kan langzaam gaan, zodat je het normaal gaat vinden.
Stress, trauma, afhankelijkheid of weinig steun van anderen maken het makkelijker dat je denkt dat dit gedrag normaal is.
Je gaat misschien geloven dat jij het fout doet, terwijl dat niet zo is.